تعطیلی مشکوک تهران و نشانه‌های یک تصمیم پشت‌پرده
👤 یادداشت آراز نیوز
در روزهای اخیر، مجموعه‌ای از رویدادهای غیرمعمول و زنجیره‌وار در فضای سیاسی، امنیتی و رسانه‌ای ایران شکل‌گرفته که گمانه‌زنی‌های فراوانی را درباره پشت پرده این تحولات به همراه داشته است. هرچند هر یک از این وقایع در ظاهر ماهیتی مجزا دارند، اما کنار هم قرار گرفتن آن‌ها از وجود احتمالی بحران یا تصمیمات حساس در لایه‌های بالای حاکمیت حکایت دارد.
در جدیدترین اقدام، دولت جمهوری اسلامی روز چهارشنبه، اول مردادماه را در استان تهران تعطیل اعلام کرد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس، دلیل این تصمیم را «تداوم گرمای شدید و لزوم صرفه‌جویی در مصرف آب و برق» عنوان کرد. وی در ادامه، این تعطیلی را فرصتی برای «استراحت، سفر کوتاه یا در کنار خانواده بودن» خواند.
بااین‌حال، ماهیت و زمان‌بندی این تعطیلی سؤالات قابل‌توجهی را ایجاد کرده است. اگر هدف صرفاً مدیریت مصرف انرژی است، چرا چنین تصمیمی تنها برای یک روز و آن‌هم در وسط هفته اتخاذشده؟ همچنین دعوت غیرمستقیم به ترک پایتخت در بحبوحه گرمای هوا و محدودیت‌های انرژی، از سوی مقام دولتی، اقدامی غیرمعمول محسوب می‌شود. چرا باید مقام رسمی دولت مردم را دعوت به سفر از پایتخت کند، آن‌هم در شرایطی که گرمای هوا و بحران انرژی ادعایی، خود مانع چنین اقدامی است و به‌ویژه آن‌که سابقه چنین سیاست‌هایی در گذشته به‌ندرت مشاهده‌شده است.
از سوی دیگر، طی هفته‌های اخیر، انفجارهای مشکوک و عملیات‌های ایذایی در نقاط مختلف کشور، به‌ویژه در مراکز حساس نظامی و هسته‌ای، با پوششی مشابه و تکراری در رسانه‌های رسمی ایران تحت عنوان «انفجار گاز» توجیه شده‌اند. در مقابل، بسیاری از ناظران بین‌المللی و رسانه‌های خارجی این وقایع را به عملیات‌های هدفمند اسرائیل در خاک ایران نسبت داده‌اند.
در همین حال، سفر غیرمنتظره علی لاریجانی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی، به مسکو و انتشار خبر آن برای نخستین بار از سوی منابع روسی، موجب تشدید گمانه‌زنی‌ها پیرامون تحولات احتمالی در سطح عالی نظام شده است. رسانه‌های رسمی ایران نیز با تأخیر و تنها به نقل از سخنگوی کرملین، این سفر را تأیید کردند. انتشار این خبر در سکوت اولیه رسانه‌های حکومتی ایران، نشانه‌ای از نوعی ناهم‌خوانی یا پنهان‌کاری در روایت رسمی است.
برخی منابع نزدیک به حاکمیت، احتمال جانشینی علی لاریجانی به‌جای مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور فعلی را مطرح کرده‌اند؛ سناریویی که هرچند به‌ظاهر بعید به نظر می‌رسد، اما در فضای غیر دموکراتیک جمهوری اسلامی، غیرممکن نیز نیست. هم‌زمان، برخی دیگر از محافل سیاسی به بحث جانشینی رهبری اشاره‌کرده و مدعی شده‌اند که علی خامنه‌ای ممکن است در آینده‌ای نزدیک، با هماهنگی و تأیید روسیه، جانشین خود را به‌صورت علنی معرفی کند. آنان هدف از این اقدام را تلاش خامنه‌ای برای جلوگیری از بروز هرج‌ومرج و اختلاف میان نیروهای حاکمیتی در صورت مرگ خود عنوان می‌کنند.
همچنین برخی منابع معتقدند هدف لاریجانی از این سفر، اخذ چراغ سبز از کرملین برای آغاز مذاکرات محرمانه با اروپا و حتی آمریکا است و بر این باورند که جمهوری اسلامی، در مواجهه با احساس خطر نسبت به بقای خود، آماده است برنامه هسته‌ای را فدای حفظ نظام کند. موضوعی که بامداد امروز اسماعیل بقائی سخنگوی وازرت خارجه ایران با تأیید آن، از آغاز مذاکرات ایران با سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان در روز جمعه در شهر استانبول خبر داد.
در این میان، سناریوی دیگری نیز از سوی برخی تحلیل‌گران مطرح می‌شود و آن احتمال حمله جمهوری اسلامی به جمهوری آذربایجان و ایجاد یک جنگ ساختگی با هدف خروج از بحران‌هایی که اسرائیل برای رژیم ایران تدارک دیده است. این گمانه در روزهای اخیر هم در رسانه‌های حکومتی و هم در میان جریان‌های اپوزیسیون مطرح شده و با موج بی‌سابقه‌ای از اظهارات تند مسئولان جمهوری اسلامی علیه جمهوری آذربایجان همراه بوده است. برخی معتقدند سفر علی لاریجانی به مسکو ممکن است در راستای کسب مجوز یا حمایت روسیه برای آغاز چنین درگیری‌ای صورت گرفته باشد. گزینه‌ای که با توجه به شرایط فعلی، نمی‌توان آن را دور از ذهن دانست. در همین راستا، آراز نیوز نیز روز گذشته در یادداشتی به بررسی ابعاد این احتمال پرداخت.
بیشتر بخوانید: آیا جمهوری اسلامی قصد دارد پروژه ناتمام خود علیه جمهوری آذربایجان را کامل کند؟
در آن‌سوی معادله نیز مقامات تل‌آویو و واشنگتن طی روزهای اخیر به‌صراحت هشدار داده‌اند که در صورت تداوم برنامه‌های هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای ایران، دوباره می‌تواند علیه ایران از گزینه حمله نظامی استفاده کنند. برخی منابع نزدیک به نهادهای اطلاعاتی اسرائیل نیز از «سورپرایز جدید» برای ایران سخن گفته و تأکید کرده‌اند که اقدامات پیش‌رو در پاسخ به تهدیدات جاری از سوی تهران خواهد بود.
درمجموع، به نظر می‌رسد تصمیم به تعطیلی پایتخت در روز چهارشنبه نمی‌تواند تنها پاسخی به بحران انرژی یا گرمای تابستان باشد. در دل این تصمیم، نشانه‌هایی از هشدار امنیتی، آمادگی برای رخداد خاص یا هماهنگی برای تحرکی سیاسی نهفته است؛ مسائلی که با انفجارهای اخیر، تحرکات دیپلماتیک غیرمنتظره و فضای ملتهب منطقه، تصویری نگران‌کننده از آینده نزدیک ایران را ترسیم می‌کند.
آیا روزهای آینده قرار است ایران وارد فاز جدیدی از تحولات امنیتی، دیپلماتیک یا حتی نظامی شود؟! شاید پاسخ این پرسش را در همان «چهارشنبه تعطیل» بتوان جست اما آنچه مسلم است، ایران در آستانه مرحله‌ای تازه از تغییرات یا مواجهه با بحران‌هایی است که آثار آن تنها محدود به چهارشنبه تعطیل‌شده نخواهد بود.