👤محسن سعادت

رزمایش مشترک ضدتروریسم کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای با عنوان «سهند–ضدتروریسم–۲۰۲۵» قرار است در روز چهارم دسامبر در تبریز برگزار شود. مقامات رسمی جمهوری اسلامی هدف از این مانور را «تقویت همکاری‌های امنیتی» میان کشورهای عضو عنوان کرده‌اند، اما انتخاب تبریز به‌عنوان محل برگزاری، پرسش‌های جدی درباره انگیزه‌های واقعی و پیام‌های پنهان این اقدام به‌وجود آورده است. این رزمایش نه در تهران، مشهد یا بندرعباس، بلکه در تبریز برگزار می‌شود؛ شهری که همواره مرکز آگاهی، خیزش و هویت ملی تورکهای آزربایجان بوده است. 

انتخاب تبریز در چنین پروژه‌ای را می‌توان بخشی از سیاست‌های کنترل، نظامی‌سازی ایرانشهری‌ها دانست، که از بیم بیداری دوباره آزربایجان، سعی دارند این شهر را از جایگاه تاریخی خود به‌عنوان قلب اندیشه و آزادی، به سنگر امنیتی و نظامی بدل کنند.

در همین راستا، هم‌زمان با این تحرکات امنیتی، نخستین جشنواره سراسری موسیقی دستگاهی ایران با عناوینی چون «مکتب تبریز» و «شهریار» در همین شهر آغاز به کار کرده است. در ظاهر، این جشنواره فرهنگی است، اما در باطن، تلاشی دیگر از سوی جریان ایرانشهری برای مصادره و بازتعریف هویت هنری آزربایجان در قالب «ملی» و «فارسی» است. مکتب موسیقی تبریز، که ریشه در سنت‌های مردمی، عاشیقی و هویت تورکی دارد، اکنون در قالبی تحریف‌شده و رسمی عرضه می‌شود تا از ماهیت اصیل خود تهی گردد. نام شهریار، که باید نماد زبان تورکی و شعر آزربایجان باشد، در این چارچوب ابزاری تبلیغاتی برای پوشاندن چهره‌ی واقعی سیاست‌های فرهنگی مرکزگرایانه شده است.

ایرانشهری‌ها در دو جبهه هم‌زمان عمل می‌کنند: از یک‌سو، با برگزاری رزمایش‌های نظامی در قلب آزربایجان، حضور نظامی خود را تحکیم می‌کنند و از سوی دیگر، با جشنواره‌های فرهنگی کنترل‌شده، روح فرهنگی و هنری ملت تورک را مصادره و بی‌اثر می‌سازند. این ترکیب «تفنگ و تار» در خدمت یک هدف است: خاموش کردن صدای تبریز، شهری که قرن‌ها پرچم‌دار آزادی، آگاهی و مقاومت بوده است. اما تبریز، همچنان که در برابر توپ‌های روس و دژخیمان پهلوی ایستاد، در برابر این حملات نرم و سخت ایرانشهری نیز ساکت نخواهد ماند.