چرا استانی با بزرگ‌ترین بحران خشکسالی، قطب اول تولید سیب ایران است؟
👤 آرازنیوز
استان آذربایجان‌غربی که در مرکز بحران زیست‌محیطی کشور قرار دارد و خشک‌شدن تدریجی دریاچه اورمیه را به چشم دیده، امروز به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده سیب در ایران شناخته می‌شود؛ مسئله‌ای که با توجه به وضعیت بحرانی منابع آبی این منطقه، پرسش‌های جدی در خصوص اولویت‌بندی‌های کشاورزی و سیاست‌گذاری منابع آب برمی‌انگیزد.
بر اساس آمار رسمی، آذربایجان‌غربی با تولید سالانه بیش از ۱.۲ میلیون تن سیب درختی، حدود ۳۰ درصد از کل سیب ایران را تولید می‌کند و جایگاه نخست را در کشور دارد. این در حالی‌ست که برای تولید هر کیلوگرم سیب، به‌طور متوسط ۷۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود؛ آبی که عمدتاً از منابع سطحی و زیرزمینی در حوزه آبریز دریاچه اورمیه برداشت می‌شود.
در سال‌های گذشته، به جای ترویج محصولات کم‌مصرفی مانند انگور، گندم و جو، سیاست‌های کشاورزی به‌سمت کاشت محصولات آب‌بر مانند سیب، چغندرقند و یونجه سوق یافته‌اند. در نبود الگوی مشخص کشت، نظارت مؤثر بر چاه‌های کشاورزی، و با تشویق‌های نادرست دولتی، باغات سیب در منطقه به‌طور گسترده توسعه یافته‌اند؛ آن هم در شرایطی که دریاچه اورمیه نفس‌های آخر را می‌کشد.
پیامد این وضعیت، نه‌تنها کاهش چشمگیر آب‌های زیرزمینی و خشک شدن دریاچه، بلکه شور شدن خاک، فرونشست زمین و گسترش طوفان‌های نمکی در اطراف حوضه است. کارشناسان محیط‌زیست بارها هشدار داده‌اند که بدون تغییر فوری در الگوی کشت و توقف برداشت بی‌رویه از منابع آبی، هیچ پروژه انتقال آبی نمی‌تواند حیات را به دریاچه اورمیه بازگرداند.
در حالی‌که استان آذربایجان‌غربی با بحرانی‌ترین وضعیت کم‌آبی کشور و خشک‌شدن دریاچه اورمیه دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، ایران نیز در سطح جهانی به‌عنوان یکی از ده تولیدکننده و صادرکننده بزرگ سیب شناخته می‌شود. بخش قابل توجهی از این تولید و صادرات از باغات پرآب‌بر همین استان تأمین می‌شود.
تنها در سال ۱۴۰۱، بیش از ۷۰۰ هزار تن سیب از ایران به کشورهای منطقه صادر شده است. این واقعیت پرسشی اساسی را مطرح می‌کند: آیا نابودی اکوسیستم و منابع حیاتی آذربایجان جنوبی، بهای قابل‌قبولی برای حفظ جایگاه ایران در صادرات جهانی سیب است؟
