اروپا ماشه را کشید؛ تهران در آزمون سخت پاسخ‌گویی
آراز نیوز
فعال‌سازی رسمی مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) نقطه عطفی خطرناک در پرونده هسته‌ای ایران است؛ نقطه‌ای که می‌تواند معادلات سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی خاورمیانه را بار دیگر دستخوش تغییرات بنیادین کند.
این تصمیم اروپایی‌ها، در حالی اتخاذ شد که بیش از یک دهه از صدور قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و توافق برجام می‌گذرد؛ توافقی که روزی به‌عنوان بزرگ‌ترین دستاورد دیپلماسی چندجانبه قرن معرفی می‌شد، اما امروز در آستانه فروپاشی کامل قرار گرفته است. اکنون، با فعال شدن مکانیسم ماشه، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ظرف ۳۰ روز آینده به‌طور خودکار بازمی‌گردند؛ مگر آنکه شورای امنیت قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق آن‌ها صادر کند؛ امری که با توجه به معافیت این سازوکار از حق وتو، عملاً غیرممکن به نظر می‌رسد.
پیامدهای اقتصادی این تحول، روشن و سنگین‌اند: بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی، محدودیت‌های بانکی و مالی، و فشار بر صادرات نفت می‌تواند اقتصاد ایران را، که همین حالا زیر بار تورم، رکود و کسری بودجه مزمن خم شده، وارد فاز تازه‌ای از بحران کند. بازگشت سرمایه، تجارت خارجی و حتی مبادلات روزمره به شرایط دهه گذشته محتمل است؛ با این تفاوت که امروز جامعه ایران فرسوده‌تر و آسیب‌پذیرتر از آن سال‌هاست.
از منظر سیاسی، تهران با انزوایی بی‌سابقه روبه‌رو می‌شود. فعال شدن مکانیسم ماشه عملاً دست روسیه و چین را نیز می‌بندد؛ چرا که این دو کشور، اگر مخالف باشند، ابزار وتو برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها در اختیار ندارند. این یعنی ایران بار دیگر در صحن شورای امنیت به متهمی تنها بدل خواهد شد.
اما در این میان، هنوز سی روز فرصت باقی است. این بازه کوتاه شاید آخرین پنجره برای یافتن راه‌حلی سیاسی باشد. اگر تهران تصمیم بگیرد صرفاً با واکنش‌های حقوقی و تهدیدات متقابل پیش برود، بازگشت تحریم‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. اما اگر اراده‌ای واقعی برای ورود به گفت‌وگو شکل گیرد، شاید بتوان بخشی از این مسیر را معکوس کرد.
بی شک، در روزهایی که جامعه زیر فشار اقتصادی و اجتماعی به مرز تحمل رسیده، ادامه سیاست تقابل صرف می‌تواند بهای سنگینی برای حاکمیت و ملت به‌طور همزمان داشته باشد. اکنون انتخاب با تهران است: بازگشت به انزوا یا گشودن باب دیپلماسی پیش از آنکه دیر شود.
