نگاهی به قطع امیداز احیای دریاچه اورمیه با شرایط فعلی؛ برداشت نمک با مجوز محیط زیستی
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری نسیم سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی جناب جباری گفته است: اگر مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی و برداشت آب توسط وزارت نیرو و جهاد کشاورزی به همین شکل ادامه پیدا کند، احیای دریاچه ممکن نخواهد بود.
در چین شرایطی برخی از کارشناسان معتقدند که شاید برداشت نمک با ضوابط محیط‌زیستی، مشابه آنچه در دریاچه نمک بزرگ آمریکا انجام می‌شود، بتواند مقداری به شرایط دریاچه کمک کند و از طرفی نفع اقتصادی نیز داشته باشد.
جباری اضافه کرد: در فصل تابستان، به‌ویژه با توجه به افزایش نیاز صنایع به نمک، مجوزهای موقتی برای برداشت صادر می‌شود که واقعاً آسیبی به دریاچه نمی‌زند. میزان ذخایر نمک به‌قدری بالاست که اگر سالانه ۲ میلیون تن نمک برداشت شود، حدود ۳۰۰۰ سال طول خواهد کشید تا این ذخیره به پایان برسد؛ بنابراین، از منظر برداشت، خطری متوجه دریاچه نیست.
در روزگاری که هر قطره آب در آذربایجان غربی حکم طلا را دارد، دریاچه اورمیه ـ یکی از بزرگ‌ترین و حیاتی‌ترین ذخایر اکولوژیکی منطقه ـ به نقطه بی‌بازگشت خشکی رسیده است. فاجعه‌ای که برخلاف شعارها، نه تنها متوقف نشده بلکه با بی‌توجهی آشکار دولت جدید، سرعت گرفته است. تأسف‌بارتر اینکه این سقوط نهایی در دوره‌ی نخست‌وزیری فردی روی می‌دهد که خود اهل اورمیه است: دکتر مسعود پزشکیان.
لازم به ذکر است هرچند مجوز برداشت نمک به‌صورت محلی و از سوی اداره‌کلمحیط زیست آذربایجان غربی صادر شده، اما این اقدام به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به دولت پزشکیان مرتبط است. این اداره‌کل زیرمجموعه سازمان حفاظت محیط زیست کشور است که رئیس آن با حکم نخست‌وزیر منصوب می‌شود. بنابراین، چنین تصمیم‌هایی در چارچوب سیاست‌های کلان دولت اتخاذ می‌شوند و مسئولیت سیاسی آن، در نهایت متوجه شخص دکتر پزشکیان و دولت اوست.
انتخاب پزشکیان برای ریاست دولت، برای بسیاری ازترک ها، امید به بازگشت سیاست‌گذاری عقل‌محور و احیای اولویت‌های زیست‌محیطی را زنده کرد. اما اکنون پس از گذشت چند ماه، روشن شده است که هیچ برنامه‌ی اجرایی مشخص، تصمیم‌سازیجدی، یا حتی عزمی سیاسی برای احیای دریاچه اورمیه در دولت او وجود ندارد.
دریاچه‌ای که در دوره‌های پیشین نیز قربانی تصمیمات اشتباه وزارت نیرو و جهاد کشاورزی شد، اینک در حال احتضار کامل است؛ و دولت پزشکیان نه‌تنها برای آن احیایی متصور نیست، بلکه با صدور مجوزهای رسمی برای برداشت نمک، روند نابودی‌اش را قانونی کرده است. مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی صراحتاًاعلام می‌کند که با ادامه سیاست‌های آبی و کشاورزی موجود، احیای دریاچه غیرممکن است. این یعنی دولت پزشکیان یا ناتوان از کنترل وزارتخانه‌های کلیدی خود است، یا اساساًاحیای دریاچه جزو اولویت‌هایش نیست. در هر دو صورت، این سکوت، مسئولیت مستقیم دارد.
در شرایطی که حتی کشورهای پیشرفته در تلاش‌اند تا با سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری از اکوسیستم‌های مشابه محافظت کنند، ایرانِ تحت دولت پزشکیان به جای جلوگیری از تخریب بیشتر، به دنبال بهره‌برداری اقتصادی از نمک باقی‌مانده‌ی دریاچه است. مقایسه برداشت نمک از اورمیه با دریاچه نمک بزرگ آمریکا،نه‌تنها قیاسی نابجا، بلکه فرار از مسئولیت است. آنجا دولت با احیای گسترده، توازن میان بهره‌برداری و حفظ زیست‌بوم را رعایت می‌کند، درحالی‌که در اورمیه حتی ابتدایی‌تریناقدامات احیایی، سال‌هاست متوقف شده‌اند.
فراموش نکنیم که خشک‌شدن دریاچه اورمیه، تنها یک بحران زیست‌محیطی نیست؛ این فاجعه مستقیماً زندگی میلیون‌ها شهروند ترک‌تبار ساکن منطقه را تهدید می‌کند. افزایش بیماری‌های ریوی، سرطان‌ها، مهاجرت‌های اجباری، و فروپاشی کشاورزی منطقه، از آثار بی‌واسطه‌ی این فاجعه‌اند. این مسائل را نمی‌توان با آمار ذخایر نمک پوشاند.
در نهایت، اگر رئیس‌الوزرای دولت نمی‌تواند یا نمی‌خواهد اقدامی مؤثر در جهت نجات نماد طبیعی و هویتی این سرزمین انجام دهد، چگونه می‌توان به اصلاح ساختارهای بزرگ‌تر کشور در سایه مدیریت او امیدوار بود؟ دریاچه اورمیه امروز نه فقط یک پهنه‌ی خشک‌شده از آب، بلکه آینه‌ی شکست سیاست، ضعف اراده و بی‌عدالتی آشکار در تقسیم منابع و اولویت‌هاست.تاریخ فراموش نخواهد کرد که این بی‌عملی در دوره‌ی کسی رخ داد که بیش از هر فرد دیگری باید به آن وفادار می‌بود.
