آرازنیوز: راغب سویلو رئیس دفتر ترکیه نشریه میدل ایست آی در مقاله‌ای تحلیلی با عنوان «از خوشحالی تا روابط پرتنش»، تحولات روابط ایران و ترکیه طی چهار دهه گذشته، به‌ویژه از منظر جریان اسلام‌گرایی سیاسی در ترکیه را بررسی کرده است. این گزارش نشان می‌دهد که چگونه مناسبات گرم گذشته به روابطی سرد و صرفاً تاکتیکی تبدیل شده است.

نویسنده مقاله با یادآوری سفر رجب طیب اردوغان به تهران در سال ۲۰۱۴، تأکید می‌کند که او در آن زمان با شور و اشتیاق از ایران به عنوان «خانه دوم» یاد کرده و خواستار توسعه همکاری‌های اقتصادی، صنعتی و انرژی با جمهوری اسلامی شده بود. اما امروز، به‌رغم محکومیت حمله اسرائیل به ایران از سوی مردم ترکیه، سیاستمداران تورک تمایلی به حمایت جدی از ایران نشان نمی‌دهند.

در این مقاله آمده است که ریشه همدلی اولیه با ایران را باید در تفکرات نجم‌الدین اربکان و جنبش اسلام‌گرای تورکیه جست‌وجو کرد. در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ بسیاری از اسلام‌گرایان تورک تحت تأثیر انقلاب ۱۹۷۹ ایران و آثار علی شریعتی بودند و تلاش‌هایی برای نزدیکی استراتژیک صورت گرفت. تشکیل سازمان همکاری‌های اقتصادی D-8 در سال ۱۹۹۷ با حضور ایران یکی از این اقدامات بود.

اما نویسنده به ماجرای شب «قدس» در آنکارا و حضور سفیر ایران در این مراسم اشاره می‌کند؛ رخدادی که بهانه‌ای برای مداخله ارتش تورکیه و برکناری دولت اربکان شد. با وجود این، اردوغان پس از تأسیس حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ نیز رابطه مثبتی با تهران حفظ کرد و حتی در مذاکرات هسته‌ای با غرب، به همراه برزیل نقش میانجی ایفا نمود.

مقاله همچنین به روابط پنهان و رسمی میان آنکارا و تهران می‌پردازد؛ از جمله اتهام آمریکا به اردوغان در سال ۲۰۱۲ مبنی بر افشای هویت جاسوسان اسرائیلی برای ایران، که البته ترکیه آن را رد کرد. تماس اردوغان با سید حسن نصرالله و دیدارش با آیت‌الله سیستانی از دیگر نشانه‌های این نزدیکی ذکر شده‌اند.

با این حال، نویسنده معتقد است حمایت ایران از بشار اسد در بحران سوریه، نقطه‌ عطفی در واگرایی روابط دو کشور بوده است. استفاده رژیم اسد از سلاح‌های شیمیایی، محاصره حلب و مداخله حزب‌الله، ترکیه را به این نتیجه رساند که ایران نه‌تنها یک شریک منطقه‌ای نیست، بلکه عامل بی‌ثباتی است. راغب سویلو به تلاش‌های ایران برای خرابکاری در روند صلح بین ترکیه و پ.ک.ک در سال ۲۰۱۳ نیز اشاره می‌کند و این موضوع را نیز قابل تامل ارزیابی کرده و معتقد است از جمله مواردی بین دو کشور است که در زمینه بررسی روند تغییر موضع ترکیه نسبت به ایران نباید از نظرها پنهان بماند.

نویسنده در پایان تأکید می‌کند که اگرچه روابط تجاری میان دو کشور ادامه دارد، اما نگاه آنکارا به تهران دیگر دوستانه و استراتژیک نیست. ایران دیگر جایگاهی در محاسبات ایدئولوژیک اسلام‌گرایان تورک ندارد و روابط به سطحی صرفاً تاکتیکی و محدود به ضرورت‌های منطقه‌ای تقلیل یافته است.